Verfijn
Jacobuskerk Renesse
Kromme Reke, 4325 AA Renesse.
Verhuurinformatie
Wilt u de Jacobuskerk huren voor een bruiloft of andere activiteit?
Neem contact op met John Braber via onderstaande link.
Geschiedenis
De Jacobuskerk is een gotische kerk, gebouwd in de l6e eeuw. Het is niet de eerste kerk op deze plaats. Er moet al eerder een, waarschijnlijk Romaanse kapel hebben gestaan. Want in de "Tegenwoordige staat der Verenigde Neder-landen" (1753) wordt vermeld, dat in 1207 een zekere Jan van Renesse voor het hoofdaltaar van de kerk van Renesse werd begraven. Het hoofdaltaar was gewijd aan Jacobus Maior, de heilige van Santiago de CompostelIa. De Jacobuskerk is opgenomen in de pelgrimsalmanak als stempelpost voor de pelgrims op hun route naar Santiago de Compostella.
De toren is eigendom van de gemeente Schouwen-Duiveland en is waarschijnlijk voor 1458 gebouwd, los van de Romaanse kapel. In de toren hangt namelijk een luidklok van Pieter van Dormen uit 1458, met als randschrift Salvatrix seculi, Stella maris succure ora nobis (Redster der eeuw, sterre der zee, wees onze hulp). De huidige kerk is in de 16e eeuw tegen de toren aangebouwd.Vanaf de Noordkant is goed de toren mét aangebouwde achtkantige traptoren te zien. Dit is een symbool van Maria met haar kind. Ook aan de Noordkant is een regenbak, waaruit men vroeger in droge zomers voor twee cent per emmer water kon putten. Aan de Zuidkant staat een bijgebouwtje, toegevoegd ter wille van de bruikbaarheid van de kerk, met verwarmingsketel, keuken en toilet.In de Westgevel zijn naast de toren een groot kruis, een anker en een hart gemetseld, de symbolen van geloof, hoop en liefde. Hier stond vroeger een brandspuithuis. De spuitgasten oefenden twee keer per jaar en kregen daarvoor 10 cent. Toen dat werd verhoogd tot 25 cent zei de toenmalige wethouder: ‘Maar dan kunnen ze niet allemaal komen’. Aan de andere kant van de toren stond vroeger de ‘preson’, door de plaatselijke jeugd boevenkotje genoemd. Een enkele dronkaard moest er wel eens zijn roes uitslapen. Bij zwaardere vergrijpen werd de dader door de veldwachter naar Zierikzee gebracht. Beide aanbouwsels zijn gelukkig afgebroken.
De kerk heeft een éénbeukig schip met een houten tongewelf. Achter het orgel is nog te zien, dat het de bedoeling was een groot bijpassend koor aan te bouwen, maar dat is nooit gebeurd, omdat de bouwplannen door de reformatie in de diepvries konden en een altaar niet meer nodig was. Het kleinere koor werd afgesloten van de kerk door een houten schot en voortaan als school gebruikt. In het begin van de 20ste eeuw kwam er een drie klassige school voor in de plaats. Na de opening van een nieuwe school in 1970 elders in het dorp is de restauratie van kerk en koor goed ter hand genomen. Bij die restauratie is een deel van een wijwaterbakje terug gevonden, dat naast de oude uitgang aan de noordzijde is ingemetseld. De preekstoel is afkomstig uit de kerk van Elkerzee, die na de ramp van 1953 is afgebroken. Op de preekstoel is een zandloper bevestigd. De lessenaar dateert van 1745. Naast de preekstoel staat een beschilderde ijzeren kist uit de 17e eeuw, waar vroeger het avondmaal zilver in werd bewaard.
Voor de preekstoel, in de “tuin”, liggen o.a. de grafzerken van de predikant-dokter C.Tessing en van Adriaan Tromp. ‘In zijn edele leven Schout der Heerlijkheid van Renesse en de Oosterban van der Duyne, mitsgaders dijkgraaf van het Wester vierde deel van de lande Schouwen, enzovoort. Overleden de zesde Augustus 1754’. Op de zeer oude altaarsteen onder de avondmaalstafel zijn vijf kruisjes te zien, herinnering aan de vijf wonden van Jezus.
Boven de preekstoel bevindt zich het orgel, dat in 1882 door de firma Oberlinger in Windesheim werd gebouwd voor de Deutsche Evangelische Gemeinde in Rotterdam.
In 1938 werd het orgel overgenomen door de Hervormde Gemeente van Renesse. Het orgel werd gedemonteerd en onder ongunstige weersomstandigheden per handkar, boot en stoomtram naar Renesse gebracht. Het is meerdere malen gerestaureerd en beschikt nu over 930 pijpen. Tot 1905 had de schoolmeester/ voorzanger de gemeentezang geleid, daarna tot 1939 was er een tweeklaviers pedaalharmonium.
De Hervormde Gemeente Renesse bezit zeven prachtige rouwborden, de grootste collectie in Zeeland. Dergelijke borden hingen in de kerken in de nabijheid van het graf van een overleden zeer belangrijke notabele. De kleine wapenschildjes op de borden; de kwartierwapens, verwijzen naar de voorouders van de overledene. Na de komst van de Fransen in 1795 moesten ze overal verbrand worden. De leus van de Franse Revolutie Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap verdroeg zich niet met de ongelijkheid tussen de burgers, die door deze borden werd benadrukt. Waar de borden op tijd werden verborgen, zijn ze gelukkig bewaard gebleven.
In de kerk aan de Noordmuur is het rouwbord van Mr. Nicolaas van Hoorn (1703-776) te zien. Hij was burgemeester van Vlissingen en ambachts-heer van Burgh. We zien het wapen van Burgh dan ook als hartschild, daaronder de hoorn als verwijzing naar de naam Van Hoorn en de spreuk ‘Electus a deo beatus’ (uitverkoren door God zalig gemaakt). Het helmteken is eveneens een hoorn en twee eenhoorns houden het schild vast. Onderaan twee omgekeerde brandende toortsen, die het tot doven gedoemde leven symboliseren. Boven de ingang naar de toren hangt het bord van zijn kleindochter Maria Elisabeth van Hoorn. Aan de andere kant van de ingang vinden we het rouwbord van de tweede echtgenote van Nicolaas van Hoorn. Margaretha Johanna Ockersse. We zien rechtsonder een tak van de okkernoot. Aan de Zuidmuur hangt het wapen van Pieter Kemp, o.a. burgemeester van Zierikzee en heer van Moermond. Dat hij ook heer van Bommenede was (een verdronken plaats in de Greve-lingen) is te zien aan de bom in het midden. De overige rouwborden hangen in het koor. Een aantal zeer oude bijbels is tentoongesteld in de torenkamer.
Het huidige koor staat op het altaar gedeelte van de eerste Romaanse zaalkerk. Het doet dienst als stijlvolle consistoriekamer. De lampen zijn gemaakt door de laatste smid van Renesse, Theo Lodewijk. Boven de kasten zien we het grote rouwbord van Mr. Jan Cornelis van Hoorn (1744-1786), de zoon van Nicolaas van Hoorn. Hij was ook burgemeester van Vlissingen en ambachtsheer van Burgh. We zien dan ook het wapen van Burgh weer als hartschild, evenals de twee eenhoorns, die het schild vasthouden. Hij overleed (Obiit) op 16 maart 1786.Aan de andere zijde van het koor hangt rechts het rouwbord van Hubertus Mogge, die burgemeester van Zierikzee en ambachtsheer van Renesse was. Een opvliegende lepelaar (de vleugels ontbreken) fungeert als helm-teken, het wapen van Renesse is hier hartschild. Links het bord van zijn echtgenote, Martina Ockersse. Dat zij weduwe was is te zien aan het koord om het ovale schild. Zij werd na het overlijden van haar man ambachtsvrouw van Renesse. Een deel der borden hing oorspronkelijk in de kerk van Burgh. Ze zijn in opdracht van de weduwe van Mr. Jan van Hoorn overgebracht naar Renesse, toen zij hertrouwde met Jan van Ysselsteijn, heer van Renesse en Moermond.
